İçe dönüklük ve dışa dönüklük olarak ikiye ayrılan farklı kişilik tutumları Carl Gustav Jung’un belirlediği temel ruhsal işlevleri olan düşünme, duygu, sezgi ve duyu ile birlikte düşünüldüğünde 8 farklı kişilik tipi ile karşılaşırız.
Analitik psikoloji kuramına göre kişinin kendisiyle baş başa kaldığı bir iç dünyası bir de dünyayla iletişim halinde olduğu dış dünyası vardır. Bu dünyalar temelinde kişinin yönelimine göre kişilik dışa dönüklük ve içe dönüklük olarak isimlendirilmiştir. Toplumda içe dönüklük terimine benzer olarak içine kapanık, sessiz, sakin, ketum gibi sıfatlar kullanıldığını duymuşuzdur. Dışa dönüklüğü çağrıştırabilecek delikanlı, aktif, enerjik gibi kelimeler akla gelebilir. Ancak vakıa daha çok tutumu belirleyen psişik enerjinin hangi dünyaya aktarıldığı ile alakalıdır. İnsanların olaylar karşısında tepkileri ve duyguları farklıdır. Güzel bir haber aldığında dışa dönük profilde bir insanın arkadaşlarıyla dışarıda bir kafede kutlamayı tercih etme ihtimali daha yüksek iken içe dönük insanlar daha çok aile arasında küçük bir kutlamayı hatta kendine aldığı küçük bir hediyeyi, dışarıda kutlamaya tercih edebilirler. Unutulmamalıdır ki, bu tutum bütün davranışlarda görülmeyebilir, sadece genel tutum ve tavırlarda kendini belli eder. Bu konuda kalıplaştırma yapılmamalı ve birisinin diğerinden daha iyi ya da kötü olduğu düşünülmemelidir.
Kişinin yönelimine göre kişilik dışa dönüklük ve içe dönüklük olarak isimlendirilmiştir. Jung ruhsal işlevleri dört ana bölümde toplamıştır: Düşünme, duygu, sezgi, duyu. Toplam dört işlev ve iki tutum sonucunda sekiz kişilik tip ortaya çıkmıştır.”
Carl Gustav Jung, bu tutum farklılıklarını araştırmalarında şöyle aktarmıştır: Bir grup insan yanlış bir durum karşısında sessizce tepki gösterdikten sonra itiraz etmiş, diğer grup ani ve sert tepkiler vererek kendilerini savunmuşlardır. Bu çalışmalar farklı grupların incelenmesi sonucu genişletilmiştir. Beyin üzerinde yapılan çalışmalarda dışa dönük insanların beyin uyarılma seviyelerinin içe dönük insanlarınkine oranla daha düşük olduğunu ve içe dönük insanların uyarılma seviyesine ulaşmak için daha fazla uyarana ihtiyaç duydukları açıklanmıştır. Beyinde dopamin seviyelerinin ölçüldüğü çalışmada ise dışa dönük bireylerin kumarda kazandıklarında beyinde duygu tepkilerinin oluştuğu bölge ve ödül merkezinin daha güçlü bir tepki verdiği görülmüştür.
Beyin üzerinde yapılan çalışmalarda dışa dönük insanların beyin uyarılma seviyelerinin içe dönük insanlarınkine oranla daha düşük olduğunu ve içe dönük insanların uyarılma seviyesine ulaşmak için daha fazla uyarana ihtiyaç duydukları açıklanmıştır.”
Jung ruhsal işlevleri dört ana bölümde toplamıştır: Düşünme, duygu, sezgi, duyu.Düşünceler olaylar arasında bağ kurma ve çözümleme odaklıdır. Bilgiyi nesnel ve mantıksal açıdan yorumlar. Duyuları yüksek olan insanlar deneyimler üzerine odaklanır. Ayrıntılara odaklanır, gözlem yapmayı severler. Sezgileri yüksek olan kişiler genelde içindeki sesi takip ederler. Duygularının işlevi yüksek olan insanlar değerler ve öznel izlenimler boyutunda inceler. Hislerine göre hareket eder. Toplam dört işlev ve iki tutum sonucunda sekiz kişilik tip ortaya çıkmıştır.
- Dışa Dönüklük/Düşünme: Odak noktası dış dünyayı keşfetmektir. Pratik ve nesnel düşünür, gerçekçidir. Soğuk ve mesafeli olabilir. Mantıkçıdır ve kurallar uygulamaya meraklıdır. Bilim insanı veya mühendis gibi çalışmaya uygundur. Bazı zamanlar zorba ve manipülatif olabilirler.
- Dışa Dönüklük/Duyu: Dış dünyayı deneyimleriyle öğrenir. Şehvete ve hazza oldukça düşkündür. Buna rağmen duyguları yüzeyseldir. Gerçekçi, pratik ve aklına koyduğunu yapan bir tiptir. İlaç bağımlılığı ve cinsel sapmalar görülebilir.
- Dışa dönüklük/Duygu: Değişken ve kaprislidir. Gruba uyum sağlar. Çoğunlukla moda akımlarını sever. Aşırı duygusal olabilir. Yeni bir şeye karşı duygu durumu değişkendir. Duyguları düşüncelerine egemendir. Başkalarını anlamakta ve iyi sosyal ilişkiler kurmada iyidir.
- Dışa dönüklük/Sezgi: Sürekli yeni heyecan ve ilgiler peşindedir. İş ve ilişkilerinden çabuk sıkılır. Kararsız ve değişkendir. Yeni ortamlardan zevk alır. Sürekli yeni heyecanlar peşindedir. Borsa, politika ve ticarette başarılı olabilir.
- İçe dönüklük/Düşünme: Felsefi konular ve yaşamın anlamıyla ilgilenir. İnatçı, mesafeli veya kibirli olabilir. Kendi görüşlerini anlamaya çalışır. Çevresine karşı hoşgörüsüz, küçümseyici, iğneleyici olabilir. Kendisi gibi düşünen bir kaç arkadaş onun için yeterlidir, fazlasıyla ilgilenmez. Giderek gerçeklikten kopabilir.
- İçe dönüklük/Duygu: Derin duygusal değişim yaşar ama paylaşmaz. Sessiz ve soğuk görünebilir ama içinde güçlü duygular saklıdır. Başkalarının ihtiyaçlarına karşı hassastır. Çoğu zaman uyumluluk karşıtıdır. Asosyal ve melankolik olabilir.
- İçe dönüklük/Duyu: Dış nesnelerden çok kendi düşünce ve duygularıyla ilgilenir. Kendini sanat ve müzik aracılığıyla ifade edebilir ama bu ifade kolay anlaşılmaz.
- İçe dönüklük/Sezgi: Yeni ve farklı görüşleri keşfetmeyi sever ancak derinlemesine görüşler ve bunları başkasına aktarmakta pek başarılı değildir. Kendini öğretileri başkaları tarafından uygulanacak olan bir peygamber ya da tanrı olarak görür. Gerçek dünyayı, toplum yapısını ve kurallarını anlamakta zorlanır. Anlamını kendisinin de bilmediği mistik bir imgeler dünyasında yaşar ve bu imgelere duyduğu ilgi bir sonuca bağlanmaz. Yüksek ruhlu sanatçılardır.
Leave a Reply