Dünya Sağlık Örgütü tarafından 45-59 yaş aralığı, orta yaş aralığı olarak tanımlanmıştır. Bu dönemde yaşamsal faaliyetlerde ciddi değişiklikler ve problemlerle karşılaşmak daha olasıdır. Orta yaş krizi, verimliliği artırabileceği gibi, aşılması zor, anlaşılması imkansız görünen olaylara da sürükleyebilir.
Cahit Sıtkı’nın “Yaş otuz beş! yolun yarısı eder” dediği şiirindeki gibi dünyayı algılamada ve bilinçte farklılaşmalar meydana gelir. Ölüme yakınlık artar dolayısıyla kişinin yaşayamadığı anlar ve duygulara eğilimi artar. Vücudumuzda fiziksel değişmeler dikkat çeker, biyolojik tepkimeleri değişir. Bu değişimleri takiben psikolojik sıkıntılar baş gösterebilir. İnsanlar 20’li yaşlardan itibaren yaşamını devam ettirmek üzere ailesinin, yaşadığı toplumun ve ait olduğu kültürün etkisinde bazı ödevler edinirler. Bunlar negatif veya pozitif kazanımlar olabilir. Beklentiler doğrultusunda bir hayat kurabilir veya bu davranışları reddederek özerk bir yaşam geliştirebilirler. Her iki durumda da 35-45 yaş döneminde devraldığı ödevleri tamamlayan birey yaşamını ve değerlerini sorgular hale gelir. Bu yaş aralığı kişiden kişiye veya nesilden nesile farklılık gösterebilir ancak benzer kalıp semptomları vardır.
Orta yaş grubunda bir birey işini bırakabilir, başka yere taşınabilir veya alkol kullanma eğilimi artabilir.”
Orta yaş krizi, kadınlarda menopoz, erkeklerde andropoz süreci öncesi hormonal değişikliklere bağlı olarak yaşamsal, cinsel, fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarda değişimler yaşamasıdır. Kariyerinde belli bir yere gelmiş, çocukları büyümüş veya evden ayrılmış orta yaş grubu bireyler için farklı bir dönem başlar. Eşi ve çevresi tarafından bireyin değişimleri ve ihtiyaçlarına anlayış göstererek bu sürece refakat edilmesi ve tam iletişim halinde olması halinde bu süreç sağlıklı bir şekilde atlatılabilir. Fakat bireyin değişimleri normal karşılanmaz ve ihtiyaçları görmezden gelinirse bu sürecin sancılı geçmesi muhtemeldir. Orta yaş grubunda bir birey işini bırakabilir, başka yere taşınabilir veya alkol kullanma eğilimi artabilir. Hormonal değişikliklerle birlikte cinsel ihtiyaçların artması sonucu başka bir kadın veya erkekle ilişki kurabilir, eşinden boşanabilir veya yeniden evlenebilir. “Kırkından sonra azanı teneşir paklar.” atasözü de absürt durumlar hariç orta yaş krizi ile açıklanabilir bir söyleyiş olmuştur.
Orta yaş krizi, kadınlarda menopoz, erkeklerde andropoz süreci öncesi hormonal değişikliklere bağlı olarak yaşamsal, cinsel, fiziksel ve psikolojik değişimler yaşamasıdır.”
Erickson’un Gelişim Kuramından Hareketle,
Erikson’un gelişim kuramından etkilenen Daniel Levinson’un 1978-1980 yılları arasında yaptığı çalışmada üç sorun bölgesi belirlemiştir;
- Yetişkin insan olarak geçmiş yaşantısının değerlendirmesini yapmaya, neleri gerçekleştirdiğini ve neleri gerçekleştirmek istediğini belirlemeye yönelir.
- Genç-yaşlı, yıkma-yapma, bağımlılık-bağımsızlık gibi dikotomik nitelikleri kendi bünyesinde kaynaştırarak bir bütünlük sağlamış bir birey olma çabasındadır. Çok sayıda işle uğraşarak kendini gerçekleştirme peşindedir.
- Kendi yaşamı için yeni bir yön seçmeye, yeni bir düzen oluşturmaya meyillidir.
Bu düşünce ve davranışlardan olumlu bir edim kazanamayan insan depresyona girebilir, alkol ve uyuşturucuya yönelebilir, anlaşılması zor bedensel rahatsızlıklar geliştirebilir. Tarzını ve kıyafetlerini değiştirmek isteyebilir, farklı imajlar deneyebilir. Yaşına uygun olmayan fiziksel aktiviteler yapmak isteyebilir. Kısacası süregelen yaşantısının seyrini değiştirmeye yönelir. Bu dönemde çok büyük atılımlar ve yatırımlar yapabilir, kendi şirketini kurabilir veya spor araba ya da motorsiklet alabilir. Bu ve benzeri durumlarda bireye eşlik edilmeli ve sosyal destek sağlanmalıdır.
Amerika ve Avrupa’da bu alanda birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda Midlife Crisis olarak literatüre geçen durum kariyer planlama, pazarlama sektörü, hizmet sektörü gibi pek çok alanda etkili olmuştur. Hatta mizaha ve sosyal medyaya içerik olarak zihinlere yerleşmiş bir kavram haline gelmiştir.
Leave a Reply