Bir Kültürün Yeniden Doğuşu: Minyatür Sanatı

Minyatür sanatına geçmişte kaldı demek haksızlık olur. Zira Pera Müzesinde yer alan “Minyatür 2.0” sergisi güncel minyatürün nasıl olduğunu, tekniğin ve hayal gücünün nasıl bir araya geldiğini konu ediniyor.

Pera Müzesi pandemi döneminde yeni bir süreli sergiyi daha sanatseverlerle buluşturdu. Farklı coğrafyalardan 14 sanatçının eserlerini bir araya getiren “Minyatür 2.0”; ekonomik eşitsizlik, toplumsal cinsiyet, zorunlu göç gibi konular üzerinden güncel minyatürü işliyor. Minyatür 2.0 sergisi, 11 Ağustos 2020 – 17 Ocak 2021 tarihleri arasında Pera Müzesi’nde izlenebilir. Serginin amacı, minyatürü yalnızca tarihsel bir nesne olmaktan çıkartmak ve eşsiz bir sanat formu olarak potansiyelini değerlendirmek.

Minyatür sanatı denildiğinde aklımıza ilk olarak Osmanlı İmparatorluğu geliyor. Klasik motiflerle döşeli olan bu sanat, Minyatür 2.0 sergisi sayesinde güncel bir görünüme kavuşuyor. Genel anlamıyla minyatür terimi çok ince işlenmiş küçük boyutlu resimler ve bu türdeki resim sanatları için kullanılıyor. Minyatür kelimesinin, Latince “kırmızı ile boyamak” anlamına gelen “miniare” kelimesinden türetilmiş olduğu ve daha sonra Fransızca’ya “miniature” biçiminde geçtiği düşünülüyor. Osmanlı dönemi kaynaklarına baktığımızda bu terimin yerine “tasvir” veya “nakış” sözcüklerinin tercih edildiği görülüyor.

Minyatürün tarihsel süreci incelendiğinde ise, Osmanlı’da oldukça gelişmiş bir sanat olarak karşımıza çıkıyor. Minyatür sanatının Osmanlı’da bu denli gelişmiş olması; İslam’ın üç boyutlu resimlere olan yaklaşımından kaynaklanıyor. Üç boyutlu resimler İslam’da, “yaratma’’ eyleminin sadece Allah’a mahsus olması sebebiyle o dönemde uygun bulunmamıştır. Bu sebeple Osmanlı sanatçıları İslam anlayışına da uygun olan minyatüre eğilmiş ve sahiplenmiştir. Yüzyıllar boyu Osmanlı topraklarında gelişmesinin yanında İran ve Hint imparatorluklarında da yankı bulmuştur. Ne yazık ki minyatür sanatı, 18.yüzyıldan itibaren değişimlerden geçmiş olsa da yaşadığı coğrafyalarda yoluna devam edememiş ve yok olmuştur. Minyatür 2.0 sergisi, minyatür sanatını modernitenin içinden yeniden ortaya çıkararak farklı bir biçime bürünen, yaşayan ve günümüze ait bir sanat formuna dönüşmesini sağlıyor. Bir yandan da toplumun değişen yapısını anlamamıza ve kültürel anlamları fark etmemize yarayan verimli bir zemin haline getiriyor.

Minyatür 2.0 sergisi, minyatür sanatını modernitenin içinden yeniden ortaya çıkararak farklı bir biçime bürünen, yaşayan ve günümüze ait bir sanat formuna dönüşmesini sağlıyor.”

Geleneksel minyatür sanatının güncel bir örneği ‘’Tesla to the Moon’’

Sergideki tüm eserler çok kıymetli sanatçıların ellerinden çıkmış. Hepsi de görülmeye değer eserler. İstanbul’da olan okuyucularımızı sergiye, biz de serginin ses getiren birkaç eserini incelemeye geçelim. İlk eserimiz Halil Altındere’nin “Tesla To the Moon’’ tablosu. Halil Altındere farklı çağları buluşturan çalışmalara imza atmış. Serginin en beğenilen eserlerinden biri olan tablo için tam anlamıyla klasik minyatür sanatının modern anlayışla yorumlaması diyebiliriz. Diğer bir ifade ile modern minyatür anlayışının bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor. Gündemde çokça konuşulan meselelerden biri olan özel bir uzay şirketinin uzaya araç göndermesini konu eden tabloda Altındere, bunu basit bir betimlemenin ötesine taşımış. Osmanlı dönemi minyatür eserlerinden tanışık olduğumuz figürlerle birleştirip serginin asıl amacını anlamamızı sağlamıştır. Serginin Türk sanatçılarından biri olan Cansu Çakar’ın “Rahime” adlı eseri de oldukça dikkat çekici. Rahime adlı eserde ressam, Fırat ve Dicle nehirlerinin kesişim noktası olan Şattülarap’ı minyatür üslubuyla yorumluyor. Stratejik konumunun önemi sebebiyle bir kadın rahmine benzeterek, bu çatışmalı coğrafyanın önemini sorgulamamıza yardımcı olmak adına haritalaştırıyor.

Pera müzesi sevenleri şaşırtmadan şahane bir sergiye daha imza atıyor. İnlecelenmeyi ve yorumlanmayı sonuna kadar hak eden birçok eser var. İlk önerimiz, imkanınız varsa bu şahane sergiyi kendiniz deneyimlemeniz. Sanatın biricikliği kendini bu sergide yeniden ortaya çıkarıyor. Yaratıcı video gösterimlerinin de bulunduğu sergi ziyaretçilerine unutulmaz bir gezi şansı sunuyor.