Hem Doğu Roma’ya hem de Osmanlı İmparatorluğu’na başkentlik etmiş İstanbul, 19. yüzyılda Tanzimat Fermanı ile modernleşme ve Batılılaşma hamleleri ile karşı karşıya gelmiştir. Önce Avrupa’dan getirilen mimarlar ile başlayan bu süreç zamanla yoğunluğunu artırmıştır. Günümüz İstanbul’u ise şehrin eski halinden çok daha farklıdır ve her gün değişmeye devam etmektedir.
İstanbul’un kent tarihini anlamak için en önemli kaynaklardan biri de seyyahların gözünden şehre bakmaktır. Her dönem farklı seyyahlar tarafından değişik şekillerde ele alınsa da tarih boyunca şehre gelen ziyaretçilerin ortak yorumu, İstanbul’un bulunduğu mevki ve kültürel yapısı ile başka hiçbir şehre benzemediği olmuştur.
İstanbul’un kalabalığı, yoğunluğu yazları artan nem ve sıcaklarla şehirde yaşamayı iyice zorlaştırdıkça İstanbullular çareyi civardaki sayfiye bölgelerine sezonluk göç etmede bulmuşlardır. Şehrin bu sayfiye kültürü oldukça neredeyse şehrin kendi tarihi kadar kadimdir. Bu yazıda da İstanbul’un özellikle kıyı semtlerinin bir dönem sayfiye bölgeleri olarak yazı nasıl karşıladığını göreceğiz.
Haliç’in diğer tarafı, Tarihi Yarımada’nın tam karşısında yer alan Galata,
kültürel ve dini çeşitliliğiyle İstanbul’un en renkli yerlerinden biriydi. 18. yüzyılda
önce Avrupalı devletlerin sefaretlerini Galata civarına inşa etmeleri, akabinde 19.
yüzyılda imparatorluğun da desteklediği batılılaşma hamleleri ve Levantenlerin
bölgedeki varlığı ile Galata’nın uzantısı olan Pera’da yeni bir kentli yaşam ve eğlence
kültürü oluşmuştu.
İstanbul güzelliklerin olduğu kadar felaketlerin de şehridir. Bu felaketlerin başında ise yangınlar ve depremler gelir. İstanbul’un meşhur yangınları tulumbacıların ve sigorta şirketlerinin kurulmasıyla İstanbul tarihini değiştirdiği gibi ahşap binalardan kagir binalara şehrin çehresini de değiştirmiştir.
Hikayesi Yemen’e kadar uzanan kahve, Osmanlı’ya geldiğinde toplumsal ve kültürel bir değişimin öncüsü olmuştur. Kahvehanelerde toplumun her kesiminden insanları bir araya getirirken aynı zamanda dönemin elitleri tarafından da eleştirilmiştir.
İstanbul halkının sokak hayvanlarına, özellikle de kedi ve köpeklere karşı olan müşfikliği meşhurdur. Fakat öte yandan modernleşme yolculuğuna çıkan İstanbul’da, köpeklerin başına olmadık facialar da gelmiştir.
Dünyanın en kadim şehirlerinden biri olan İstanbul üzerine yazılan efsaneler sayısızdır. Bütün yazılanlar ve rivayetler kentimizin kültürünün ne kadar katmanlı ve zengin olduğunu vurgular. İstanbul bu noktada belki de bütün medeniyetlerin birleştiği bir yerde durur.
Denizlerle çevrili bir şehir olan İstanbul’da balıkçılık, yüzyıllardır süregelen bir meslektir. Balık pazarları, balıkçı loncaları ve özel balık tutma teknikleri ile sadece bir geçim kaynağının çok daha ötesinde bir kültürü oluşmuştur. Balıkçılık, İstanbullular için nesilden nesile sürdürülen bir gelenek olarak varlığını hala devam ettirmektedir.